ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΣΤΟ ΠΑΡΟΝ

ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ
Η Μάδυτος έως τις 8 Νοεμβρίου 1922
Αν και η παρουσία της Νέας Μαδύτου στο μακεδονικό χώρο είναι σχετικά πρόσφατη, η ύπαρξη της Μαδύτου στον Ελληνικό χώρο καταγράφεται από τα τέλη του 6ου π. Χ. αιώνα, όταν ο Μιλτιάδης κατακτά τη Θρακική Χερσόνησο και κληρούχοι Αθηναίοι εγκαθίστανται στα παράλια του Ελλησπόντου και δημιουργούν, τον 5ο π. Χ. αιώνα, τη Μάδυτο.
Η Παλαιά Μάδυτος ήταν μία όμορφη κωμόπολη χτισμένη στα ανατολικά παράλια της Θρακικής Χερσονήσου, στην περιοχή της Καλλίπολης και απείχε 300 χλμ. από την Κωνσταντινούπολη. Βρισκόταν επίσης δύο μίλια Ν.Δ. από την Αρχαία Σηστό.
Η θέση της, απέναντι από τα Δαρδανέλια, έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της τύχης της.
Η ονομασία της πόλης συνυφασμένη με τον μύθο, γεννιέται από την λατρεία των Διοσκούρων, την οποία μετέφεραν οι Αθηναίοι έποικοι στην περιοχή, όπως μας πληροφορεί ο γεωγράφος Πτολεμαίος στο «Περί Περιηγήσεων», το 125 μ. Χ. Οι Διόσκουροι εθεωρούντο προστάτες της ναυτιλίας, αλλά και της οικογένειας και της φιλοξενίας, γι’ αυτό οι κάτοικοι θεωρώντας ιερά πρόσωπα τους ξένους τους τιμούσαν ιδιαίτερα. Ο σοβαρότερος δε όρκος που έδιναν ήταν Μα τους δύο, τους Διόσκουρους, που με τον καιρό έγινε «Μαδίς», από όπου προήλθε και η ονομασία Μάδυτος.
Η αρχαία Μάδυτος πολύ γρήγορα εξελίσσεται σε μία από τις σημαντικότερες ελληνικές πόλεις της Θρακικής Χερσονήσου. Επειδή η στρατηγική της σημασία ήταν μεγάλη, όλα τα ισχυρά κράτη της αρχαιότητας προσπάθησαν να την κάνουν ορμητήριο τους. Την κατέλαβαν οι Πέρσες, ύστερα οι Σπαρτιάτες, οι Μακεδόνες, οι Ρωμαίοι, οι Βυζαντινοί, οι Βενετοί, οι Καταλανοί και τέλος οι Τούρκοι.
Η παρακμή της αρχίζει τον 15ο αιώνα με την ολοκλήρωση της κατάκτησης της Θρακικής Χερσονήσου από τον Μουράτ Β΄ το 1434.
Από το 18ο αιώνα η Μάδυτος αρχίζει πάλι και αναπτύσσεται.
Το εύφορο έδαφος της και οι κλιματολογικές συνθήκες ευνοούν την ανάπτυξη της γεωργίας. Καλλιεργούνται σιτηρά, βαμβάκι, αμπέλια, οπωροφόρα δένδρα, περιβόλια και μποστάνια. Παράγονται επίσης και κτηνοτροφικά προϊόντα. Αναπτύσσεται το εξαγωγικό εμπόριο. Στους ταρσανάδες της ναυπηγούνται ιστιοφόρα για την μεταφορά των εμπορευμάτων, μικρότερα πλεούμενα για την εξυπηρέτηση της συγκοινωνίας της Μαδύτου, των Δαρδανελίων και των γύρω ακτών, καθώς επίσης αλιευτικά και σπογγαλιευτικά πλοιάρια. Στην πόλη λειτουργούν κεραμοποιεία, χώρος επεξεργασίας και συσκευασίας του βαμβακιού, ελαιοτριβεία, σησαμελαιοτριβεία, ανεμόμυλοι, υδρόμυλοι, εμπορικά μαγαζιά, παντοπωλεία και καφενεία.
Τη μεγαλύτερη, όμως, συμβολή στην οικονομική άνθιση της πόλης την έχουν οι μάστοροι της: καλφάδες, οικοδόμοι και ξυλουργοί από τις αρχές του 19ου αιώνα συρρέουν στην Κωνσταντινούπολη, όπου αναλαμβάνουν την κατασκευή κυβερνητικών κτιρίων. Περιζήτητοι για την τέχνη τους είναι επίσης και οι ξυλογλύπτες, τους οποίους καλούν σε διάφορα μέρη για να σκαλίσουν με την τέχνη τους το ξύλο.
Το 1857 κτίζονται τα Γαϊτανάκεια Εκπαιδευτήρια – Ημιγυμνάσιο, Βιβλιοθήκη με 5.000 τόμους, βιβλία και άλλα χειρόγραφα, καθώς και Οικοτροφείο για τη διαμονή των παιδιών που φοιτούν στα Εκπαιδευτήρια αλλά έρχονται από άλλες πόλεις.
Το 1863 η πόλη καταστρέφεται από πυρκαγιά και σεισμό.
Το τέλος του 19ου αιώνα βρίσκει τη Μάδυτο με ωραία πέτρινα σπίτια, καλοστρωμένους δρόμους, Αστική Σχολή Αρρένων, Παρθεναγωγείο, Νηπιαγωγείο, ενώ η Πιάτσα, η κεντρική πλατεία, σφύζει από ζωή, εμπορική κίνηση και διασκέδαση.
Στην διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η πόλη καταστρέφεται σημαντικά από τους ισχυρούς βομβαρδισμούς που έκαναν οι Άγγλοι. Μεγάλο μέρος του πληθυσμού της, που είχε ειδοποιηθεί για τους επικείμενους βομβαρδισμούς, καταφεύγει σε άλλες πόλεις της Μ. Ασίας. Το 1915, η πόλη έχει 11.000 κατοίκους. Η Μάδυτος εκκενώθηκε στις 8 Νοεμβρίου 1922. Η σημερινή της ονομασία είναι Ετζέ-α-μπάτ.

Μικρασιατική Καταστροφή

Με την Μικρασιατική Καταστροφή, με την ανταλλαγή των πληθυσμών, οι Μαδυτιανοί εκδιώχθηκαν από τον τόπο τους. Ήρθαν στην Ελλάδα, περιπλανήθηκαν σε διάφορες πόλεις, διασκορπίστηκαν στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη, στα Γιαννιτσά. Οι ναυτικοί και μερικές οικογένειες εμπόρων εγκαταστάθηκαν στη Λήμνο. Τέλος γύρω στις 400 οικογένειες γεωργών, οικοδόμων και τσουκαλάδων εγκαταστάθηκαν στη Νέα Μάδυτο.